17 – latkowie w wykazie prac. Kiedy projekt ostateczny?

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów w piątek pod nr UC76 pojawiła się informacja o szumnie zapowiadanym projekcie ustawy, który ma poprawić bezpieczeństwo na naszych drogach. Czy rzeczywiście się do tego przyczyni, zobaczymy jak wejdzie w życie.

Teraz, zanim zobaczymy ostateczny projekt, przyjrzyjmy się jego założeniom i przeanalizujmy czym zajmie się resort, Rząd i Sejm w czasie najbliższych kilku miesięcy (zgodnie z informacją I kwartał 2025 r.).  

Ciągniki rolnicze

Nowelizacja ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1251) uwzględnia oczekiwania rolników w zakresie zwiększenia dopuszczalnej prędkości ciągników rolniczych z 30 km/h do 40 km/h. Aktualnie ciągniki rolnicze charakteryzują się wysokimi parametrami bezpieczeństwa czynnego i biernego, co przeciwdziała wypadkom drogowym i uzasadnia projektowane zwiększenie dopuszczalnej prędkości poruszania się tych pojazdów.

Zatrzymanie prawa jazdy za przekroczenie o 50 km/h poza obszarem zabudowanym

Mając na uwadze potrzebę zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, przewiduje się zwiększenie uprawnień policji w zakresie zatrzymywania prawa jazdy kierującego pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej poza obszarem zabudowanym.
Uwzględniając, że art. 140i pkt 4 lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym przewiduje uczestnictwo wojewódzkiego inspektora transportu drogowego w pracach Wojewódzkiej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, za zasadne uznano uzupełnienie składu Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego o przedstawiciela Głównego Inspektora Transportu Drogowego.
W pozostałym zakresie nowelizacja ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym stanowi konsekwencję nowelizacji ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1210), która ma na celu m.in. objęcie kierowców, którzy świeżo uzyskali uprawnienia do kierowania okresem próbnym.

Prawo jazdy od 17 lat

Nowelizacja ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, zwanej dalej „ustawą”, przewiduje przywrócenie wydawania prawa jazdy kategorii B osobom, które osiągnęły wiek 17 lat i uzyskały pisemną zgodę rodziców lub opiekunów. W konsekwencji skorygowano regulacje powiązane z wiekiem uprawniającym do kierowania danym rodzajem pojazdu.
Powyższe regulacje mają na celu zwiększenie mobilności młodych osób, co przyczyni się do ograniczenia zjawiska wykluczenia komunikacyjnego.
Przeanalizowano modele przyjęte w Austrii, Estonii, Francji, Danii, Luksemburgu, Holandii oraz w Niemczech, które umożliwiają osobom niepełnoletnim uzyskanie prawa jazdy kategorii B. Kierując się potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym przesądzono, że zasadne jest zastosowanie modelu, w którym nieletni posiadacz prawa jazdy kategorii B do czasu ukończenia 18 roku życia będzie obowiązany jeździć wyłącznie w towarzystwie dorosłego doświadczonego kierowcy. Określono również wymagania stawiane osobie towarzyszącej w taki sposób, aby nadmiernie nie ograniczać katalogu osób uprawnionych do jazdy z młodym kierującym.

Ubiegaj się o Polskie prawo jazdy od razu po przyjeździe

Jednocześnie, za zasadne uznano umożliwienie osobie, która zamieszkała w Polsce ubieganie się o polskie prawo jazdy przed upływem 185 dni przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Warunek tzw. rezydencji musi być spełniony w dniu odbioru prawa jazdy, a nie w dniu złożenia wniosku o wydanie prawa jazdy. Art. 12 dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (przekształcenie) nie sprzeciwia się prowadzeniu postępowania w przedmiocie wydania prawa jazdy przed upływem 185 dni, o których mowa w tym przepisie dyrektywy.

Pozwolenie na kierowanie tramwajem

Uwzględniając zmianę wzoru pozwolenia na kierowanie tramwajem, zasadne jest umożliwienie przedłużenia tego pozwolenia bez wymiany tego dokumentu, a poprzez przystawienie pieczęci z datą ważności.

Likwidacja akredytacji – sukces Polskiego Związku Szkoleniowego

Uznano, że nie jest zasadne dublowanie zadań nadzorczych organów państwowych w zakresie dotyczącym szkoleń, kursów oraz jakości kształcenia. W konsekwencji usunięto wymóg uzyskania akredytacji kuratora oświaty, o której mowa w art. 118 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737, z późn. zm.) stawiany przedsiębiorcy prowadzącemu ośrodek szkolenia kierowców, który ubiega się o wydanie poświadczenia potwierdzającego spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C lub D albo jest posiadaczem takiego poświadczenia.

Doprecyzowanie przerwania egzaminu
Przewidziano doprecyzowanie przepisu dotyczącego przerwania egzaminu na prawo jazdy w taki sposób, aby jak najpełniej oddać ducha regulacji zawartej w pkt 9.1 załącznika nr 2 do dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (przekształcenie). Podkreślić należy, że przedmiotowa dyrektywa na pierwszym miejscu stawia potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa egzaminatora i to nie tylko przed niebezpiecznym zachowaniem osoby egzaminowanej na drodze, ale również przed agresją osoby egzaminowanej, nieprzestrzeganiem obostrzeń związanych ze stanem zagrożenia epidemicznego albo innym trudnym do przewidzenia zachowaniem osoby egzaminowanej mogącym stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa egzaminatora.

Egzaminator będzie mógł dorabiać, ale nie jako instruktor czy wykładowca

Wychodząc naprzeciw postulatom środowiska egzaminatorów, w tym także wskutek pozytywnego rozpatrzenia petycji z dnia 23 marca 2021 r. o zmniejszenie ograniczeń stawianych egzaminatorom prawa jazdy pracującym w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego i umożliwienie im prowadzenia działalności gospodarczej [1], przesądzono, że stosowanie wobec egzaminatorów przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2023 r. poz. 1090) jest nadmiarowe i z tych względów zaproponowano uchylenie art. 63 ust. 5 ustawy. Jednakże, aby zachować zgodność przepisów ustawy z dyrektywą 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. UE L 2006 Nr 403, str. 18), tj. z pkt 2 ppkt 2.1 lit. e i pkt 2.2 lit. e załącznika IV do dyrektywy, które stanowią, że osoba przeprowadzająca egzamin na prawo jazdy nie może równocześnie wykonywać działalności zarobkowej jako instruktor nauki jazdy w szkole nauki jazdy, zaproponowano pozostawienie bez zmian zakazu wynikającego z art. 63 ust. 4 ustawy. Ponadto, aby zapewnić przeciwdziałanie powstawaniu konfliktu interesów oraz zapewnienie bezstronności i obiektywizmu egzaminatora, przy jednoczesnym nieograniczaniu egzaminatorowi możliwości dodatkowego zarobkowania, przewidziano zakaz dla egzaminatora w zakresie podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych bez pisemnego powiadomienia dyrektora wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego lub wykonywania czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy, lub podważających zaufanie do wykonywania zawodu egzaminatora. Naruszenie tego zakazu będzie stanowiło przesłankę do skreślenia egzaminatora z ewidencji prowadzonej przez organ nadzoru, czyli marszałka województwa.

Egzaminator nie będzie związany poleceniem służbowym pracodawcy

Dodatkowo wzmocniono swobodę decyzyjną egzaminatorów przesądzając, że podczas egzaminu nie są oni związani poleceniem służbowym pracodawcy. Regulacja ta ma zapewnić większy obiektywizm i swobodę decyzyjną w zakresie właściwej oceny egzaminowanego w trakcie przeprowadzania egzaminu.

Stan zdrowia a odpowiedzialność karna

Doprecyzowano brzmienie oświadczenia o stanie zdrowia osoby podlegającej badaniu lekarskiemu w zakresie klauzuli zastępującej uprzedzenie zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie.

Okres próbny

Uwzględniając, że czas oczekiwania na wejście w życie przepisów rozdziału 14 ustawy o kierujących pojazdami (Okres próby) przekroczył już 10 lat, za zasadne uznano zapewnienie stosowania regulacji dotyczących okresu próbnego, które nie są zależnie od wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających przekazywanie danych na zasadach określonych w art. 100aa-100aq ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.
Mając na uwadze potrzebę zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym przewidziano, że w okresie próbnym kierującemu pojazdem zabrania się:
spożywania alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

1. przekraczania prędkości 50 km/h na obszarze zabudowanym, 80 km/h poza obszarem zabudowanym oraz 100 km/h na autostradzie i drodze ekspresowej dwujezdniowej;
2. wykonywania przewozu osób taksówką albo w ramach przewozu okazjonalnego w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 728).

Przesądzono, że nieletni kierowca, będąc w okresie próbnym, może przewozić osoby, które nie ukończyły 18 lat, wyłącznie w towarzystwie dorosłego doświadczonego pasażera, co ma zapobiegać wypadkom związanym z powrotami młodych osób z imprez.
Pozostałe regulacje dotyczące okresu próbnego wejdą w życie po wdrożeniu rozwiązań technicznych umożliwiających przekazywanie danych na zasadach określonych w art. 100aa-100aq ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Mając na uwadze stosunkowo małą liczbę Ośrodków Doskonalenia Techniki Jazdy przesądzono, że zasadne jest wydłużenie okresu, w którym możliwe jest odbycie kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym.
Dodano też regulację umożliwiającą Ośrodkom Doskonalenia Techniki Jazdy zawarcie porozumienia z wojewódzkim ośrodkiem ruchu drogowego albo ośrodkiem szkolenia kierowców posiadającym poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań, o których mowa w art. 31 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, o odpłatnym uczestnictwie osoby szkolonej w kursie lub szkoleniu, o których mowa w art. 91 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.

Świadectwo kwalifikacji zawodowej

Mając na uwadze potrzebę złagodzenia sankcji związanych z cofnięciem świadectwa kwalifikacji zawodowej kierowcy, przewiduje się uchylenie regulacji zobowiązującej starostę do obligatoryjnego wydawania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy uzyskał on informację o cofnięciu świadectwa kwalifikacji zawodowej, na podstawie którego dokonano w prawie jazdy wpisu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (potwierdzającego odbycie kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej albo szkolenia okresowego, o których mowa w rozdziale 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym).
W konsekwencji zaproponowano zmianę przepisów, tak aby uwzględnić regulacje dotyczące unieważnienia wpisu kodu 95 w prawie jazdy po uzyskaniu informacji o cofnięciu świadectwa kwalifikacji zawodowej, na podstawie którego ten wpis został dokonany.

Doprecyzowanie postępowania w zakresie zatrzymania prawa jazdy

Ze względu na projektowane zwiększenie uprawnień policji w zakresie zatrzymywania prawa jazdy kierującego pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej poza obszarem zabudowanym zaproponowano zmianę ustawy o kierujących pojazdami poprzez dodanie starostom uprawnienia do cofania prawa jazdy w ww. przypadku. Ministerstwo Infrastruktury podejmie działania w celu ujednolicenia postępowań w sprawach o zatrzymanie prawa jazdy, tak aby prawa stron postępowań administracyjnych przed starostami były należycie chronione.
Dodano też nową przesłankę odmowy wydania prawa jazdy i cofnięcia uprawnień, tj. kierowanie pojazdem silnikowym w okresie zatrzymania tymczasowego elektronicznego prawa jazdy albo w okresie odsunięcia w czasie o 6 miesięcy wydania prawa jazdy w związku z ujawnieniem czynu, o którym mowa w art. 135 ust. 1 pkt 2 lub 2a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, popełnionego po upływie okresu ważności tymczasowego elektronicznego prawa jazdy, a przed wydaniem prawa jazdy.

Punkty karne

Nowelizacja ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2328, z późn. zm.) ma na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz zwiększenie prewencyjnego charakteru punktów przyznawanych za naruszenie niektórych przepisów ruchu drogowego, zwanych dalej „punktami karnymi”.
Aktualnie osoba wpisana do ewidencji kierujących pojazdami może raz na 6 miesięcy na własny koszt uczestniczyć w szkoleniu, którego odbycie powoduje zmniejszenie liczby punktów karnych. Przedmiotowego szkolenia nie może odbyć jedynie kierowca, który dopiero uzyskał uprawnienia, tj. nie upłynął rok od dnia wydania mu po raz pierwszy prawa jazdy. Pozostali kierowcy mogą co 6 miesięcy zmniejszać o 6 liczbę punktów karnych przyznanych za wszystkie wykroczenia dotyczące naruszenia zasad ruchu drogowego. Projektowana nowelizacja zakłada, że nie będzie można obniżyć wskutek szkolenia punktów karnych za najpoważniejsze wykroczenia, tj. najbardziej godzące w bezpieczeństwo ruchu drogowego.

A więc prace ruszają.

Po kilku miesiącach miejmy nadzieję prace ruszą z kopyta i już niedługo będziemy mogli zapoznać się z pełnym projektem ustawy. Wtedy będziemy mogli podyskutować sobie o proponowanych rozwiązaniach.