Czy trzeba mieć B, żeby szkolić się na C ?

2024-11-262024-11-26 Tomasz Piętka

Przez lata warunkiem przystąpienia do kursu na prawo jazdy kategorii C było posiadanie prawa jazdy kategorii B lub pozytywnego wyniku egzaminu w zakresie tego prawa jazdy. Przez lata wskazywano, że taki tryb prowadzenia szkolenia jest właściwy, bo najpierw trzeba nauczyć się jeździć na małym samochodzie, a następnie na większym. Taki system myślenia był oparty na jeszcze starszych doświadczeniach wedle których, żeby w ogóle myśleć o jeździe samochodem ciężarowym czy autobusem trzeba było nabrać doświadczenia w kierowaniu i obsłudze mniejszych pojazdów. W tamtych czasach kierowca samochodu ciężarowego czy autobusu musiał być choć trochę mechanikiem samochodowym, bo pojazdy te trzeba było umieć naprawiać.

Dzisiaj nie jest to już konieczne. Różnice w kierowaniu pojazdami mniejszymi i większymi, ze względu na stosowane w nich technologie wspomagające, w zasadzie sprowadzają się do nauki i opanowania gabarytów pojazdu. Zatem nie ma już znaczenia kolejność odbywanych szkoleń.

Mając to na względzie już kilka lat temu, tworząc kolejne przepisy w ramach dotyczące szkolenia i egzaminowania, resort podjął decyzję o rezygnacji z w procesie szkolenia i w procesie egzaminowania z obowiązku kolejnego uzyskiwania kategorii prawa jazdy.

Obowiązek ten pozostał w odniesieniu do wydania prawa jazdy. Oznacza to, że nie można wydać prawa jazdy kategorii C osobie, która nie posiada prawa jazdy kategorii B. W praktyce oznacza to, że można je wydać równocześnie.

Aby usystematyzować sobie wiedzę w tym zakresie przeanalizujmy przepisy:

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2024 r. poz. 1210 z późn.zm.)

Art. 21 ust. 1. Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub uprawnienia do kierowania tramwajem może rozpocząć szkolenie nie wcześniej niż 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku, o którym mowa odpowiednio w art. 8 lub art. 9, wymaganego od kierującego pojazdem objętego tym uprawnieniem, a jeżeli osobą tą jest:

uczeń szkoły ponadpodstawowej prowadzącej kształcenie w zawodzie:
1. dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082, z późn. zm.30)), przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym, lub
2. realizującej przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym w ramach dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, albo
słuchacz kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, dla której podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym.

– może rozpocząć szkolenie wraz z rozpoczęciem nauki odpowiednio w tej szkole lub na tym kwalifikacyjnym kursie zawodowym.

Osoba, która nie ukończyła 18 lat, może rozpocząć szkolenie za pisemną zgodą rodzica lub opiekuna.
Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii C, C+E, D lub D+E może rozpocząć szkolenie nie wcześniej niż 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku, o którym mowa w art. 9, także, jeżeli jest w trakcie uzyskiwania odpowiednio kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej w zakresie tej kategorii prawa jazdy, a jeżeli tą osobą jest:
1. uczeń szkoły ponadpodstawowej, prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym, albo
2. słuchacz kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, dla której podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym

– może rozpocząć szkolenie wraz z rozpoczęciem nauki odpowiednio w tej szkole lub na tym kwalifikacyjnym kursie zawodowym.

Tutaj nie znajdziemy warunku określającego kolejność szkolenia w odniesieniu do poszczególnych kategorii. Nie znajdziemy go też w następnym artykule określającym, kto nie może być szkolony.

Art. 22

Nie może być szkolona osoba:
1. niespełniająca wymagań, o których mowa w art. 21;
2. w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu;
3. w stosunku do której wydano decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy – w okresie i zakresie obowiązywania tej decyzji;
4. nieposiadająca:
  1. orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem,
  2. orzeczenia psychologicznego o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem – nie dotyczy uprawnień w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T.
Przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnień w zakresie prawa jazdy kategorii:
1. B1 lub B – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 lub A;
2. C1, C, D1 lub D – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B;
3. B+E, C1+E, C+E, D1+E lub D+E – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B lub odpowiednio kategorii C1, C, D1 lub D.

2a. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się w przypadku orzeczenia sądu o wykonywaniu zakazu prowadzenia pojazdów w postaci, o której mowa w art. 182a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy.

Przepis ust. 1 pkt 3 stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnień w zakresie prawa jazdy kategorii:
- C1, C, D1 lub D – w okresie obowiązywania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy obejmującej uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B oraz w przypadku zawieszenia tych uprawnień;
- B+E, C1+E, C+E, D1+E lub D+E – w okresie obowiązywania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy obejmującej uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B lub odpowiednio kategorii C1, C, D1 lub D oraz w przypadku zawieszenia tych uprawnień.

Nie znajdziemy tego także w przepisach rozporządzenia regulującego zasady szkolenia kandydatów na kierowców.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 4 marca 2016 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1885 z późn. zm.) w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców

§ 5 1. Szkolenie osoby szkolonej jest przeprowadzane jako:

szkolenie podstawowe – przed przystąpieniem po raz pierwszy do egzaminu państwowego, w zakresie określonej kategorii prawa jazdy lub pozwolenia;
szkolenie uzupełniające – przeprowadzane na wniosek osoby, która ukończyła szkolenie podstawowe.

2. Szkolenie:

podstawowe – przeprowadza się zgodnie ze szczegółowym programem szkolenia dla osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, motorowerami lub tramwajami, który jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
1. uzupełniające – przeprowadza się w zakresie ustalonym przez osobę szkoloną i kierownika ośrodka szkolenia kierowców, na podstawie szczegółowego programu szkolenia, o którym mowa w pkt 1.

3. W przypadku osób ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii:

B1 lub B – posiadających prawo jazdy kategorii C lub D,
AM, A1, A2, A, B1, B, C1, C, D1 lub D – posiadających odpowiednio prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, C1, C, D1 lub D z ograniczeniem do prowadzenia tylko pojazdów z automatyczną skrzynią biegów

– uznaje się, że te osoby odbyły szkolenie podstawowe w ramach procedury uzyskiwania dotychczas posiadanych uprawnień.

4. W przypadku osób ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii B+E, C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D lub D+E – posiadających prawo jazdy kategorii B, lub uczestniczących w szkoleniu w ramach uzyskiwania prawa jazdy kategorii B, uznaje się, że osoby te odbyły szkolenie w zakresie nauki udzielania pierwszej pomocy w ramach uzyskiwania prawa jazdy kategorii B.

Także pozostałe przepisy § 6-16 nie wskazują kolejności szkolenia.

Jak widać, przepisy ustawy o kierujących pojazdami w zakresie szkolenia kierowców nie nakładają obowiązku posiadania prawa jazdy kategorii B żeby szkolić się na C, C żeby szkolić się na C+E, a nawet nie wymagają, żeby osoba chcąca szkolić się na C, była w trakcie kursu na B. Wymaganie dotyczące możliwości odbycia szkolenia dotyczy spełniania warunków określonych w art. 21 ustawy, a tam posiadania prawa jazdy jakiejkolwiek kategorii nie ma. To samo jest w przepisach rozporządzenia. Nie ma określonych kolejności szkolenia, a wręcz w § 9 ust. 2 i 2a dopuszcza się szkolenie równoległe w zakresie kategorii C i C+E wraz z obniżeniem ilości godzin.

2a. Za szkolenie prowadzone równolegle, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, uznaje się szkolenie prowadzone w tym samym czasie i przez ten sam podmiot. Zmniejszenie liczby godzin zajęć, odpowiednio teoretycznych lub praktycznych, następuje wyłącznie w przypadku, jeżeli szkolenia prowadzone równolegle zakończyły się przed przystąpieniem po raz pierwszy do egzaminu państwowego na prawo jazdy przez osobę szkoloną w zakresie jednej z kategorii prawa jazdy wchodzącej w zakres szkolenia.

Tak samo jest podczas egzaminów na prawo jazdy. Zdawać można sobie co i kiedy się podoba.

Zgodnie z przepisami dyrektywy warunki kolejności uzyskiwania poszczególnych uprawnień zachowywane są podczas wydawania prawa jazdy (nadawania poszczególnych uprawnień). A więc nawet jak zdasz egzamin na samo C i nie masz B, to C nie zostanie wydane i będzie czekać do uzyskania prawa jazdy kategorii B.

Warto na koniec wskazać, że wprowadzenie możliwości równoległego szkolenia w zakresie różnych kategorii prawa jazdy znacznie skraca czas niezbędny do uzyskania poszczególnych uprawnień do kierowania pojazdami. Pozwala na racjonalizację procesu szkolenia i egzaminowania bez narzucania ograniczeń formalnych w postaci konieczności uzyskiwania kolejnego druku czy „papierka”. Niektórzy powiedzą, że jest to za szybko, że nie powinno się tak uzyskiwać uprawnień itp. Jednak dla takich twierdzeń trudno znaleźć merytoryczne uzasadnienie.

Podkreślić należy, że nawet dyrektywa w sprawie praw jazdy nie wymaga ukończenia szkoleń, a więc tym bardziej nie reguluje ich kolejności. Zatem ruch polegający na umożliwieniu szkoleń i egzaminów równoległych był jednoznacznym krokiem w kierunku kandydatów na kierowców i likwidacji zbędnych barier administracyjnych.