Czy podczas szkolenia można łączyć zajęcia?

1. Możliwość łączenia zajęć – prawo jazdy, kwalifikacja wstępna

Prawo jazdy kategorii C i C+E

Podstawą prawną prowadzenia kursów na prawo jazdy kategorii C i C+E jest:

1. ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2023 r. poz. 622 z późn. zm.)
2. rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców (Dz.U. z 2018 r. poz. 1885 z późn. zm.)

Zgodnie z przepisem art. 23 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy szkolenie osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub uprawnienia do kierowania tramwajem odbywa się przede wszystkim w formie kursu.

Podstawowe zasady prowadzenia szkolenia w ramach kursu opisują przepisy art. 26 i 27 przedmiotowej ustawy. Określają one między innymi osoby odpowiedzialne za prowadzenie zajęć, oraz obowiązki kierownika ośrodka szkolenia kierowców w zakresie prowadzenia dokumentacji kursów jak i zgłaszania poszczególnych szkoleń do organu nadzoru jakim jest starosta.

Przepisy na tym poziomie nie zawierają zakazu łączenia zajęć dla kilku kursów, czy też odwrotnie nakazu realizacji tych zajęć odrębnie dla poszczególnych kursów.

Szczegółowe zasady i sposób prowadzenia zajęć zawarte są w rozporządzeniu w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców.

W kontekście liczby osób mogących brać udział w szkoleniu należy wskazać na § 3 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia, który określa wymagania dla sali wykładowej ośrodka szkolenia. Sala ta powinna być nie mniejsza niż 25 m2 i być przystosowana do szkolenia nie mniej niż 10 osób. W przypadku prowadzenia szkolenia dla więcej niż 20 osób sali powinna być większa o odpowiednio 1 m2 na każdą dodatkową osobę powyżej 20.

W zasadzie jest to jedyny przepis zawierający ograniczenie co do liczby osób, które mogą przebywać w danym czasie na sali wykładowej. Żaden z pozostałych przepisów tego rozporządzenia nie odnosi się do możliwości lub zakazu prowadzenia poszczególnych zajęć dla osób będących na różnych kursach.

Biorąc pod uwagę, że program szkolenia dla prawa jazdy kategorii C jest ściśle określony w przepisach ww. rozporządzenia zarówno pod względem zagadnień jak i godzin zajęć, a każda osoba szkolona posiada odrębną kartę przeprowadzonych zajęć na której indywidualnie potwierdzany jest postęp procesu szkolenia w przepisach przedmiotowego rozporządzenia nie zakazano łączenia zajęć dla dwóch odrębnych kursów.

Oczywiście dla każdego kursu z osobna musi być prowadzona dokumentacja, ale nie oznacza to w żadnym przypadku, że osoby zapisane na poszczególne kursy muszą odbywać te same zajęcia w trybie odrębnym. Uniemożliwienie prowadzenia tych zajęć wspólnie byłoby także ekonomicznie nieuzasadnione i sztucznie podnosiłoby cenę za szkolenie (2 wykładowców, dwie sale) nie dając jednocześnie poprawy jakości tego szkolenia.

Przepisy rozporządzenia regulujące sposób prowadzenia zajęć w zakresie prawa jazdy kategorii C wymagają jedynie ukończenia odpowiedniej liczby zajęć zarówno teoretycznych jak i praktycznych nie wskazując obowiązku rozdzielania zajęć dla poszczególnych kursów.     

Należy wskazać, że takie zasady prowadzenia kursów obowiązują od wielu lat i prowadzenie jednocześnie zajęć dla więcej niż jednej grupy kursowej nigdy nie stanowiło problemu. Podkreślenia wymaga fakt, że tak prowadzone zajęcia znacznie przyspieszają proces kształcenia jednocześnie obniżając jego koszt.

Dodatkowo warto zauważyć, że  odmiennie niż w przypadku części teoretycznej szkolenia, w przypadku części praktycznej szkolenia Minister Infrastruktury jednoznacznie wskazał, że każda godzina jazdy musi odbywać się indywidualnie dla każdej osoby szkolonej. W tym przypadku nie może się ona odbywać grupowo np. jedna osoba jedzie a dwie obserwują jazdę.

Kwalifikacja wstępna

Zasady prowadzenia szkolenia w zakresie kwalifikacji wstępnej regulują przepisy:

1. Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2024 r. poz. 728 z późn. zm.)
2. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy (Dz.U. z 2022 r. poz. 739)

W sprawie łączenia poszczególnych zajęć realizowanych podczas kwalifikacji wstępnej w przypadku różnych grup kursowych wypowiedziało się także Ministerstwo Infrastruktury udzielając w dniu 15 lutego 2024 pismem nr DTD-1.4411.485.2023 odpowiedzi Wojewodzie Małopolskiemu w tej sprawie wskazując następujące rozwiązanie:

„Zagadnienie dotyczy stosowania w praktyce przepisu § 17 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia, a mianowicie prowadzenia kwalifikacji wstępnej w sali ośrodka szkolenia i możliwości połączenia dwóch równolegle prowadzonych kursów kwalifikacyjnych: jednego w ramach bloku C1, C1+E, C, C+E i drugiego w ramach bloku D1,D1+E, D, D+E, tak aby osoby szkolone jednocześnie uczestniczyły w tym samym wykładzie i z tym samym wykładowcą – metodą wykładu, seminarium, pokazu oraz innymi formami zajęć stosowanymi w kształceniu osób dorosłych ‒ w sali ośrodka szkolenia.

Należy wskazać, że dla kursów kwalifikacyjnych w ramach bloku programowego C1, C1+E, C, C+E i bloku D1, D1+E, D, D+E, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ww. rozporządzenia, wspólnym zakresem tematycznym kursu jest część podstawowa określona w tabeli nr 1 tego załącznika. W związku z powyższym, w ocenie Departamentu Transportu Drogowego w Ministerstwie Infrastruktury w części podstawowej nie wyklucza się możliwości prowadzenia i połączenia kursu w ramach bloku programowego C1, C1+E, C, C+E i bloku D1, D1+E,D, D+E w sali ośrodka szkolenia. Obecnie rozporządzenie nie określa również maksymalnej liczby osób szkolonych w ramach kursu kwalifikacyjnego lub szkolenia okresowego, określa natomiast ograniczenie liczby osób (nie większej niż 10 osób), jeżeli ćwiczenia są realizowane na placu manewrowym ośrodka szkolenia. Jednocześnie stosownie do § 3 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia, o którym mowa w art. 39g ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2201, z późn. zm.), powinien spełniać wymagania określone w § 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców (Dz. U. z 2018 r. poz. 1885, z późn. zm.). Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia ośrodek szkolenia powinien zapewnić spełnienie wymagań dotyczące sali wykładowej, jej wyposażenia i przystosowania do szkolenia minimum 10 osób albo prowadzonego szkolenia dla więcej niż 20 osób. W sytuacji połączenia dwóch kursów w ramach szkolenia z zakresu części podstawowej, w opinii tut. departamentu, w planie wykonania szkolenia i opisanych przez ośrodek szkolenia metodach szkolenia, taki przypadek powinien być wskazany z podaniem planowanej maksymalnej liczby uczestników połączonych kursów kwalifikacyjnych w zakresie ww. części podstawowej szkolenia.”

Zatem podobnie jak w przypadku szkolenia w zakresie prawa kategorii C nie występuje zakaz łączenia grup szkoleniowych, a Minister Infrastruktury odpowiedzialny za organizację tych szkoleń (wydanie odpowiednich rozporządzeń)  jednoznacznie wskazał, że „nie wyklucza się możliwości prowadzenia i połączenia kursu w ramach bloku programowego C1, C1+E, C, C+E i bloku D1, D1+E,D, D+E w sali ośrodka szkolenia”.

2. Formy prowadzenia zajęć w ramach kwalifikacji wstępnej

Odnosząc się do określonych w przepisach form prowadzenia zajęć należy jednoznacznie wskazać, że zgodnie z § 17 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy (Dz.U. z 2022 r. poz. 739):

Zajęcia teoretyczne w zakresie kwalifikacji wstępnej prowadzi się metodą:

1. wykładu, seminarium, pokazu oraz innymi formami zajęć stosowanymi w kształceniu osób dorosłych – w sali ośrodka szkolenia lub
2. ćwiczeń pod nadzorem trenera-wykładowcy, przy użyciu komputera i specjalistycznego oprogramowania wspomagającego proces kształcenia – w sali ośrodka szkolenia, lub
3. odpowiednią do programu szkolenia, przyjętą przez ośrodek szkolenia w postaci wykładów, ćwiczeń, pokazów, prezentacji czy testów prowadzonych w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu pod nadzorem ośrodka szkolenia.

Zatem mamy do wyboru dwa warianty prowadzenia zajęć z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania komputerowego. Pierwszy wariant to ćwiczenia pod nadzorem trenera-wykładowcy, przy użyciu komputera i specjalistycznego oprogramowania wspomagającego proces kształcenia, które realizuje się wyłącznie w sali ośrodka szkolenia. Drugi wariant to szkolenie w postaci wykładów, ćwiczeń, pokazów, prezentacji czy testów prowadzonych w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu pod nadzorem ośrodka szkolenia w tym przypadku poza siedzibą ośrodka szkolenia (online).

Należy jednoznacznie wskazać, że pierwszy wariant to jednoznacznie szkolenie stacjonarne wykorzystujące pomoc naukową jaką jest odpowiednie oprogramowanie komputerowe, zainstalowane na poszczególnych stanowiskach komputerowych ośrodka szkolenia. Odbywa się ono wyłącznie w sali ośrodka szkolenia, a szkolenie to nadzoruje trener wykładowca odpowiedzialny zarówno za obsługę oprogramowania jak i za merytoryczne wspomaganie osób szkolonych. Specyfika zastosowania takiej pomocy naukowej pozwala osobom szkolonym na zindywidualizowanie procesu kształcenia. Każda z osób szkolonych ma możliwość przyjścia do ośrodka prowadzącego szkolenie o dowolnej porze w trakcie godzin pracy ośrodka i kontynuowania nauki pod nadzorem trenera wykładowcy. Wykorzystując taki tryb prowadzenia szkolenia trener wykładowca w każdym momencie jest w stanie sprawdzić postępy osoby szkolącej się i udzielić jej ewentualnej pomocy. Jest to rozwiązanie elastyczne, pozwalające na indywidualne dobranie sobie godzin szkolenia (podobnie jak w przypadku szkolenia praktycznego) jednocześnie odbywające się na bieżąco w ośrodku szkolenia kierowców. Nie jest to zatem metoda szkolenia hybrydowego czy wręcz e-learningowego (online).

Podsumowując

Przepisy dotyczące zarówno szkolenia kandydatów na kierowców jak i szkolenia w ramach kwalifikacji wstępnej nie zawierają przepisów zakazujących lub nakazujących osobne prowadzenie zajęć dla poszczególnych grup kursowych. Organizacja zajęć w tym zakresie została pozostawiona kierownikowi ośrodka szkolenia kierowców. W ocenie Polskiego Związku Szkoleniowego, podobnie jaki w ocenie Departamentu Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury nie ma przeciwwskazań, aby jednocześnie połączyć na jednych zajęciach dwie grupy osób pochodzących z dwóch różnych kursów. Takie rozwiązanie jest zarówno czasowo jak i ekonomicznie uzasadnione.