Dla spóźnialskich i zapominalskich (pojazdy ciężarowe w szkoleniu)
Pomimo długiego okresu przejściowego, wielu dyskusji i publikacji wydaje się, że większość z was potrzebuje przypomnienia co i jak z samochodami ciężarowymi zarówno w nauce jazdy jak i w szkoleniu kierowców zawodowych. Pojawiają się pytania dotyczące placu manewrowego dla kat C+E, samego pojazdu dla tej kategorii (z plandeką czy bez), czy konieczności posiadania wyłącznie pojazdu z automatyczną skrzynią biegów do szkolenia w ramach kwalifikacji wstępnej. Niestety narosło tu wiele mitów i nieporozumień zatem warto wyjaśnić je na koniec roku.
Plac manewrowy dla kategorii C+E
Jak wiemy plac manewrowy określony jest w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 listopada 2023 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz. U. z 2023 r. poz. 2659, z 2024 r. poz. 56 i z 2025 poz. 696). Dokładne wymiary można sobie pobrać poniżej:
Pojazdy do szkolenia – prawo jazdy kategoria C+E
Warunki jakim muszą odpowiadać pojazdy przeznaczone do nauki jazdy i egzaminowania określone są w § 43 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. z 2024 r. poz. 502 z późn. zm.).
Ogólne warunki określone są następująco wskazując:
- Pojazd silnikowy przeznaczony do nauki jazdy i egzaminowania, z zastrzeżeniem ust. 2, powinien być wyposażony w:
- przyrząd kontrolny – tachograf samochodowy; przepis stosuje się do pojazdów wymienionych w ust. 4 pkt 5-8 i 11;
- układ hamulcowy posiadający urządzenia przeciwblokujące koła jezdne; przepis stosuje się do pojazdów wymienionych w ust. 4 pkt 5-8 i 11;
- dodatkowy pedał hamulca roboczego, który umożliwia przejęcie sterowania układem hamulcowym;
- dodatkowe lusterka zewnętrzne: prawe i lewe;
- dodatkowe lusterko wewnętrzne, o ile lusterko wewnętrzne jest wymagane w pojeździe zgodnie z załącznikiem nr 12 do rozporządzenia;
- ogrzewaną tylną szybę; przepis stosuje się do samochodu osobowego;
- apteczkę doraźnej pomocy;
- ogumione koło zapasowe.
- Przepisów ust. 1 nie stosuje się do:
- pojazdów, o których mowa w ust. 4 pkt 1-4;
- pojazdu osoby niepełnosprawnej posiadającej orzeczenie lekarskie z adnotacją, że może prowadzić pojazd silnikowy po przystosowaniu go do określonego rodzaju schorzenia.
- Przepisu ust. 1 pkt 8 (koło zapasowe) nie stosuje się do ciągników rolniczych.
- Dopuszcza się wyposażenie pojazdu przeznaczonego do nauki jazdy i egzaminowania w inne dodatkowe urządzenia powtarzające istniejące mechanizmy sterowania i kierowania pojazdem.
Szczegółowe warunki określa ust. 4. To właśnie tam w pkt. 11 określone są wymagania dla zespołu pojazdów dla kategorii C+E:
Zespół pojazdów w zakresie prawa jazdy kategorii C+E powinien składać się z ciągnika siodłowego z naczepą, przy czym zespół pojazdów powinien:
- mieć długość co najmniej 16 m,
- być wyposażony w układ przeniesienia napędu z ręczną albo automatyczną skrzynią biegów umożliwiającą ręczny wybór biegów przez kierowcę,
- mieć dopuszczalną masę całkowitą co najmniej 20 t,
- mieć szerokość co najmniej 2,40 m,
- osiągać prędkość co najmniej 80 km/h,
- mieć rzeczywistą masę całkowitą co najmniej 15 t,
- mieć skrzynię ładunkową naczepy zamkniętą o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina, o ile widoczność do tyłu jest możliwa wyłącznie przy użyciu lusterek zewnętrznych samochodu; długość skrzyni ładunkowej powinna odpowiadać długości naczepy;
I tu właśnie pojawia się nasze ALE. W lit g mamy wskazane, że skrzynia ładunkowa naczepy powinna być zamknięta, a jej szerokości i wysokość powinna być co najmniej taka sama jak kabina, o ile widoczność do tyłu jest możliwa wyłącznie przy użyciu lusterek zewnętrznych samochodu;
Dowiadujemy się też, że długość skrzyni ładunkowej powinna odpowiadać długości naczepy.
Niektórzy w tym momencie zaczynają myśleć i dokonują błędnej interpretacji tego przepisu. Wychodzi im, że jeżeli widoczność do tyłu jest możliwa np. za pomocą lusterka wewnętrznego ciągnika lub przez szybkę w tylnej grodzi to skrzynia naczepy nie musi być zamknięta. Niestety jest to błędne myślenie. Abstrahując od faktu, że w ogóle w tym przepisie nie powinno być takiego wskazania, to dotyczy ono dokładnie odwrotnej sytuacji. Ten przepis w założeniu ma gwarantować, że zabudowa (przyczepy, naczepy) będzie co najmniej takiej wielkości, żeby widoczność do tyłu była możliwa wyłącznie przy użyciu lusterek zewnętrznych samochodu (pojazdu ciągnącego).
Dlaczego piszę, że tego uzupełnienia w tym przepisie nie powinno być, bo jest on bezpośrednim wdrożeniem przepisów załącznika nr 2 ust. B pkt. 5.2 dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy, który jednoznacznie określa, że:
„Kategoria CE:
Pojazd przegubowy albo zestaw składający się z pojazdu egzaminacyjnego kategorii C oraz przyczepy o długości co najmniej 7,5 m; dopuszczalna masa całkowita zarówno pojazdu przegubowego, jak i zestawu pojazdów, wynosi co najmniej 20 000 kg, długość co najmniej 14 m oraz szerokość co najmniej 2,40 m, pojazd albo zestaw rozwija prędkość co najmniej 80 km/h, jest wyposażony w hamulce z przeciwblokadą, układ przeniesienia napędu umożliwiający ręczny wybór biegów przez kierowcę oraz urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (EWG) nr 3821/85; przedział ładunkowy obejmuje zamkniętą skrzynię ładunkową o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina; rzeczywista całkowita masa zarówno pojazdu przegubowego, jak i zestawu pojazdów, wynosi co najmniej 15 000 kg;”
Zatem dyrektywa bezwarunkowo wskazuje, że przedział ładunkowy powinien być zamknięty.
Pojazdy do szkolenia – kwalifikacja wstępna
Samochód ciężarowy, wykorzystywany do szkolenia w związku z art. 39g ust. 2 pkt 3 lit e ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U z . 2025 r. poz. 1490), powinien spełniać wymagania określone w § 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy (Dz.U. z 2022 r. poz. 739 z późn. zm.) w tym w szczególności w § 43 ust. 1 , 3 i 4 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 502 z późn. zm.) czyli :
- jest wyposażony w:
- przyrząd kontrolny – tachograf samochodowy
- układ hamulcowy posiadający urządzenia przeciwblokujące koła jezdne
- dodatkowy pedał hamulca roboczego, który umożliwia przejęcie sterowania układem hamulcowym;
- dodatkowe lusterka zewnętrzne: prawe i lewe;
- apteczkę doraźnej pomocy;
- ogumione koło zapasowe.
- ma dopuszczalną masę całkowitą co najmniej 12 t,
- ma długość co najmniej 8 m,
- ma szerokość co najmniej 2,40 m,
- osiąga prędkość co najmniej 80 km/h,
- jest wyposażony w układ przeniesienia napędu z ręczną albo automatyczną skrzynią biegów umożliwiającą ręczny wybór biegów przez kierowcę,
- posiada skrzynię ładunkową zamkniętą o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina,
- ma rzeczywistą masę całkowitą co najmniej 10 t;
Jest także wyposażony w:
- system przeciwdziałający blokowaniu kół przy hamowaniu,
- system kontroli trakcji oraz
- system stabilizacji toru jazdy.
Jeżeli pojazd będzie wykorzystywany do jazdy w warunkach specjalnych w ośrodku doskonalenia techniki jazdy, zgodnie z § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy (Dz.U. z 2022 r. poz. 739 z późn. zm.) musi posiadać techniczną możliwość wyłączania przez instruktora następujących systemów:
- system przeciwdziałający blokowaniu kół przy hamowaniu,
- system kontroli trakcji oraz
- system stabilizacji toru jazdy.”
Pojazdy do szkolenia – kwalifikacja wstępna – czy musi mieć automatyczną skrzynię?
Od 1 stycznia 2026 aby zrealizować zadania praktyczne określone w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia, Tabela 2 pkt 1.3.3 – wykorzystanie automatycznych skrzyń biegów w bloku tematycznym zajęć kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej z bloku programowego C1, C1+E, C i C+E. będzie potrzebny pojazd spełniający powyższe warunki i wyposażony w automatyczną skrzynię biegów. Pojazdu tego nie trzeba mieć na stałe wystarczy go np. na 1 h wypożyczyć w celu realizacji tego zadania praktycznego. Takie samo zadanie praktyczne będzie musiało być realizowane w szkoleniu okresowym.
Zatem jako podstawowy pojazd nie musi być to pojazd z automatyczną skrzynią biegów.
Nowym zadaniem od stycznia będzie zadanie praktyczne (realizowane w formie jazdy) wynikające z Tabela 2 pkt 1.3.3 – wykorzystanie automatycznych skrzyń biegów – liczba godzin wynika z przygotowanego programu. Może to być np. 30 minut lub godzina.
Pojazd nie musi mieć automatycznej skrzyni biegów.