Kiedy i jak można się szkolić – błędy i mity powielane przez urzędników.
Przepisy dotyczące zarówno szkolenia kandydatów na kierowców jak i kierowców zawodowych wydają się proste, ale jednak są pełne niuansów i odesłań, które w ostatecznym rozrachunku powodują, że zarówno kursanci jak i szkoleniowcy, ale także urzędnicy gubią się w ich stosowaniu. Niestety zwykle dzieje się to ze szkodą dla osoby szkolonej, bo urzędnik czy szkoleniowiec woli na wszelki wypadek zabronić czegoś osobie szkolonej niż zrobić coś zgodnie z logiką nawet jeżeli nie wynika to bezpośrednio z przepisów.
Tak właśnie ostatnio postąpił jeden z urzędów ze ściany wschodniej. Postanowił, że nie wyda osobie mającej 21 lat i będącej w trakcie kwalifikacji wstępnej przyspieszonej uzupełniającej na kat. D Profilu Kandydata na Kierowcę (PKK) w zakresie prawa jazdy kategorii D ponieważ nie jest ona uczniem szkoły, a dodatkowo jest w trakcie kwalifikacji wstępnej przyspieszonej uzupełniającej.
Trudno powiedzieć, czy urzędnik miał stare przepisy (nie zauważył zmian) czy nie zrozumiał zapisu, ale takie postępowanie powoduje brak zaufania do systemu. Wydaje się, że jednak był to „asekurantyzm” związany z niezrozumieniem przepisów przez urzędnika i brakiem logicznego myślenia.
Warto zatem przeanalizować sobie bezpośrednio przepis, który jednoznacznie wskazuje jaki powinien być sposób postępowania urzędnika.
Jest to art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2025 r. poz. 1226), który brzmi następująco:
„3. Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii C, C+E, D lub D+E może rozpocząć szkolenie nie wcześniej niż 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku, o którym mowa w art. 9, także jeżeli jest w trakcie uzyskiwania odpowiednio kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej w zakresie tej kategorii prawa jazdy, a jeżeli tą osobą jest:
- uczeń szkoły ponadpodstawowej, prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym, albo
- słuchacz kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, dla której podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym
- może rozpocząć szkolenie wraz z rozpoczęciem nauki odpowiednio w tej szkole lub na tym kwalifikacyjnym kursie zawodowym.”
Przepis wydaje się prosty ale do jego właściwej interpretacji trzeba po pierwsze wiedzieć, że:
- jest to przepis stanowiący wyjątek od zasady ustanowionej w ust. 1 wskazującej, że każdy w każdym przypadku może rozpocząć szkolenie na 3 miesiące przed ukończeniem minimalnego wieku, o którym mowa w art. 8 lub art. 9 ustawy o kierujących pojazdami
- kwalifikacja wstępna przyspieszona uzupełniająca to to samo co kwalifikacja wstępna przyspieszona, bo różnica między nimi to tylko posiadanie lub nieposiadanie przez osobę kwalifikacji wstępnej przyspieszonej dla drugiego bloku,
- to czy osoba jest uczniem to daje jej dodatkowe prawa (- może rozpocząć szkolenie wraz z rozpoczęciem nauki odpowiednio w tej szkole lub na tym kwalifikacyjnym kursie zawodowym), ale wymaganiem podstawowym nie jest bycie uczniem.
Zatem rozbijając na elementy:
„3. Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii C, C+E, D lub D+E może rozpocząć szkolenie nie wcześniej niż 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku, o którym mowa w art. 9, także jeżeli jest w trakcie uzyskiwania odpowiednio kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej w zakresie tej kategorii prawa jazdy” – czyli każda osoba (nie tylko uczeń) może rozpocząć szkolenie na 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku, o którym mowa w art. 9, także w przypadku jeżeli jeszcze nie ukończyła kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej. (to brzmienie rozwiewa wątpliwości co do wieku i konieczności ukończenia już odpowiedniej kwalifikacji) Oznacza to że PKK dla kategorii D może otrzymać każda osoba, która ukończyła 20 lat i 9 miesięcy i jest w trakcie kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej, a jeżeli posiada kwalifikację wstępną lub wstępną przyspieszoną dla bloku C to także jeżeli jest w trakcie kwalifikacji wstępnej uzupełniającej lub wstępnej przyspieszonej uzupełniającej.
A jeżeli dodatkowo jest jeszcze uczniem to szkolenie może rozpocząć „wraz z rozpoczęciem nauki odpowiednio w tej szkole lub na tym kwalifikacyjnym kursie zawodowym” i już wtedy można, a nawet trzeba jej wydać PKK.
A przy okazji warto sobie przypomnieć inne przepisy sprawiające kłopoty naszym urzędnikom.