„BUSpasy” – kto może nimi jeździć ?
Buspasy, a właściwie „Pas ruchu dla autobusów”, pojawiły się w wielu większych miejscowościach jako odpowiedź na wiecznie zakorkowane ulice, które uniemożliwiały sprawne i punktualne poruszanie się autobusów komunikacji miejskiej. Wielu z nas jadąc swoim samochodem w korku z utęsknieniem patrzy na przejeżdżające swobodnie autobusy i zastanawia się czy nie warto ulec pokusie i pojechać chociaż jedno skrzyżowanie jak autobus. Oczywiście zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami jest to możliwe tylko musimy wyposażyć się w odpowiedni pojazd. Ale zanim zaczniemy planować zmianę swojego pojazdu najpierw dowiedzmy się co to jest „Buspas”, jak go się oznacza i tak naprawdę kogo on dotyczy. Na końcu przeanalizujemy co można zrobić, żeby podobnie jak autobus mknąć wygodnie tym pasem bez ryzyka ukarania.
Najpierw parę słów o idei wyznaczania specjalnych pasów ruchu dla autobusów. Aby w pełni zrozumieć dlaczego akurat te pojazdy powinny być „uprzywilejowane” w mieście należy przyjrzeć się liczbie osób jednocześnie poruszających się tym środkiem transportu. W godzinach szczytu jest to co najmniej kilkadziesiąt osób na jeden pojazd. Automatycznie powoduje to, że ta liczba ludzi nie porusza się razem z nami po jezdni swoimi pojazdami. Biorąc pod uwagę że zwykle samochodem jedzie jedna maksymalnie dwie osoby, to jeden autobus komunikacji miejskiej to co najmniej kilkanaście pojazdów mniej na drodze. Dodatkowo należy rozpatrzeć aspekt ekologiczny. Jeden autobus zatruwa środowisko mniej niż kilkanaście samochodów, a jeszcze jeżeli do tego jest pojazdem elektrycznym, zasilanym wodorem czy np. gazem ziemnym to jego emisja do środowiska miejskiego jest znikoma.
Dlatego też warto dać tym pojazdom pierwszeństwo, a samemu mieć więcej miejsca na drodze (pomimo zabrania jednego pasa ruchu) i czystsze środowisko w mieście.
Wracając formalnie do „BUSpasów”.
„BUSpas” to zgodnie z definicją znaków D-11 i D12 – „pas ruchu dla autobusów” i jest to pas ruchu przeznaczony tylko dla autobusów lub trolejbusów oraz innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach.
Od razu warto zastanowić się co to jest odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Linia regularna to taka, na której przejazd odbywa się według rozkładu jazdy od przystanku do przystanku. Przewóz musi być odpłatny. Te warunki oznaczają, że jeżeli przewozisz autobusem pracowników regularnie (jest rozkład i przystanki), ale nie pobierasz za to opłaty to nie możesz poruszać się tym pasem. Oczywiście, aby wykonywać taki transport musisz posiadać odpowiednie zezwolenie.
Znak D-11 umieszcza się obok jezdni, w miejscu, od którego obowiązywać ma zakaz poruszania się po wyznaczonym pasie ruchu pojazdów innych niż pojazdy wykonujące odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Jeżeli na tym pasie dopuszcza się także ruch innych pojazdów, to na znaku D-11 pod napisem BUS należy umieścić napis określający rodzaj takich pojazdów np. TAXI lub symbol roweru. Dopuszczenie do poruszania się po pasie ruchu dla autobusów innych pojazdów powinno być ograniczone w takim stopniu, aby pojazdy te nie powodowały utrudnienia ruchu pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach, dla których pas jest przeznaczony.
W ostatnim czasie w wielu przypadkach zamiast napisów TAXI czy rysunku motocykla na znaku pojawia się napis „DOP”. Skrót ten oznacza pojazdy dopuszczone. Każdy zarządca drogi na swoim terenie może dopuścić do poruszania się tym pasem także innych pojazdów niż autobusy. Informację ta umieszcza na znaku, ale wielokrotnie liczba napisów na znaku mogłaby być kłopotliwa do umieszczenia. Dlatego umieszcza się opis skrótowy, jednocześnie wcześniej wymieniając w odpowiednich przepisach jakie to są pojazdy.
Wydzielenie pasów ruchu tylko dla pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach jest jednym ze środków usprawniających ruch tych pojazdów na obciążonych ruchem ulicach i przyczynia się do poprawy regularności ich kursowania. Stosowanie wydzielonych pasów ruchu powinno być poprzedzone wszechstronną analizą warunków ruchu na jezdni, uwzględniającą oprócz natężenia ruchu różnych rodzajów pojazdów także czas przejazdu i czas zatrzymań.
Szczegółowe pomiary tych parametrów należy wykonać przed wyznaczeniem pasów i po ich wyznaczeniu, w celu określania efektywności zastosowanego rozwiązania. Wydzielanie pasów ruchu może być stosowane w zróżnicowanym zakresie. Gdy ruch odbywa się swobodnie, a występują tylko punktowe utrudnienia w przejeździe pojazdów komunikacji publicznej, wówczas zaleca się wydzielanie pasów tylko na krótkich odcinkach w rejonach występujących w ruchu utrudnień. Można przy tym stosować inne zmiany w organizacji ruchu, takie jak ograniczenie postoju lub zatrzymania pojazdów, eliminację skrętów, eliminację innych pojazdów z pewnych odcinków jezdni. Na skrzyżowaniach, na których ruch jest kierowany przy użyciu sygnalizacji świetlnej, długość wydzielonego pasa ruchu powinna przekraczać długość kolejki pojazdów tworzących się na sąsiednich pasach ruchu. Jeżeli trudne warunki ruchu występują na kilku sąsiednich skrzyżowaniach i powodują blokowanie odcinków między nimi, to pas ruchu dla autobusów może być przeprowadzony przez kilka sąsiednich skrzyżowań. Przeznaczenie części jezdni dla zbiorowej komunikacji publicznej i pozostawienie na pozostałej części ruchu innych pojazdów może być uzasadnione nawet wówczas, gdy dla tych pojazdów pozostaje tylko jeden pas ruchu. Zależy to od liczby autobusów i przewożonych pasażerów. Minimalne natężenie ruchu autobusów, przy którym straty czasu ponoszone przez jadących innymi pojazdami są równoważone przez korzyści pasażerów komunikacji zbiorowej, zależy od stopnia nasycenia wlotów na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną kierującą ruchem. Przy wysokim stopniu nasycenia (3000 pojazdów na godzinę sygnału zielonego na dwóch pasach odpowiada nasyceniu 0,95) stosowanie wydzielonych pasów jest uzasadnione nawet przy małym ruchu autobusów.
Jeżeli warunki lokalne nie wymagają stosowania innych środków, to dla pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach należy wydzielać prawy skrajny pas jezdni. Wydzielenie pasa po lewej stronie może być uzasadnione skręcaniem tych pojazdów w lewo lub jazdą na wprost przy obowiązującym zakazie skrętu w lewo. Dla oznakowania wydzielonych części jezdni dla pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach w kierunku przeciwnym do ruchu pozostałych pojazdów stosuje się znaki B-2 i F-18b
Czyli już wiemy, że „pasem ruchu dla autobusów” mogą poruszać się autobusów lub trolejbusów oraz innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach, a także inne pojazdy, które zarządca drogi wpuści na pasy np. TAXI czy Motocykle.
Ale czy są jeszcze inne pojazdy, które bez zgody czy decyzji zarządcy drogi zawsze mogą jeździć „pasem ruchu dla autobusów”. Tak, są takie pojazdy. Dla utrudnienia nie są one wymienione w rozporządzeniu z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2310 z późn. zm.) czy w rozporządzeniu z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. z 2019 r. poz. 2311 z późn. zm.).
Reguluje to w art. 148a ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988 z późn. zm.). Jest to przepis ustanawiający czasowe dopuszczenie do ruchu po pasach ruchu dla autobusów dla pojazdów elektrycznych i napędzanych wodorem. Czasowe bo do dnia 1 stycznia 2026 r.. Ważne jest aby wiedzieć, że zarządca drogi może uzależnić poruszanie się pojazdów elektrycznych po wyznaczonych pasach ruchu dla autobusów od liczby osób poruszających się tymi pojazdami. Dlatego należy to sprawdzić zanim na taki pas wjedziesz. Np. w Warszawie takiego ograniczenia nie wprowadzono.
Na koniec warto przypomnieć sobie co to są pojazd elektryczny i pojazd napędzany wodorem. Zgodnie z przepisami art. 2 pkt 12 i 15 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym:
pojazd elektryczny – to pojazd samochodowy w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, wykorzystujący do napędu wyłącznie energię elektryczną akumulowaną przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania;
pojazd napędzany wodorem – to pojazd silnikowy w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, pojazd szynowy lub jednostkę pływającą, wykorzystujące do napędu energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nich ogniwach paliwowych;
No i na koniec:
pojazd samochodowy – to pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h; określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego;
pojazd silnikowy – to pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru, pojazdu szynowego, roweru, wózka rowerowego, hulajnogi elektrycznej, urządzenia transportu osobistego i wózka inwalidzkiego;
Podsumowując:
Jeździsz autobusem, wozisz pasażerów robisz to regularnie, ale nie pobierasz opłaty nie możesz jechać buspasem,
Jeżeli jedziesz autobusem lub innym pojazdem wykonując odpłatny przewóz osób na linii regularnej, samochodem elektrycznym, lub innym pojazdem wymienionym na znaku możesz swobodnie korzystać z tego udogodnienia.
Zatem jeżeli stojąc w korku tęsknie patrzysz za autobusami jadącymi buspasem to albo przesiądź się do autobusu, albo kup sobie samochód elektryczny. Czy tak czy inaczej pojedziesz szybciej i będzie to z korzyścią dla środowiska Twojego miasta.