Czy są samochody na które nie potrzeba prawa jazdy?

Pomimo to, że od wielu lat próbuję obalić mit, ze na niektóre samochody nie jest potrzebne prawo jazdy, to i tak wiele osób do dzisiaj sądzi, że może jeździć tzw. „microcarem” bez prawa jazdy bo mają ukończone 18 lat. To myślenie jest jeszcze podsycane przez nieuczciwych sprzedających, którzy na niektórych aukcjach starają się sprzedać swoje pojazdy tym, którym nie chce się zrobić prawa jazdy lub tym którzy z jakichś powodów (np. zdrowotnych 😉) tego prawa jazdy zrobić nie mogą. Niestety wiele osób nieświadomych pełnego brzmienia przepisów nabiera się na takie reklamy i zapewnienia sprzedających i kupuje te pojazdy jeżdżąc później bez wymaganych uprawnień do kierowania pojazdami. Oczywiście wszystko jest dobrze do puki nic się nie stanie lub do pierwszej kontroli Policji. Wtedy dopiero okazuje się, że „Nie wiedziałem”, „Nie byłem świadomy”, albo „a Pan sprzedawca zapewniał, ze można na dowód”. Przyjrzyjmy się zatem historii przepisów w tym zakresie.

Do 19 stycznia 2013 r. czyli do dnia wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, powielając przepisy ustawy o tym samym tytule z 1983 r., określały zakres uprawnień do kierowania pojazdami zarówno tymi objętymi kategoriami prawa jazdy jak i tymi na które potrzebna była karta motorowerowa czy rowerowa. W przepisach tych nie było zarówno prawa jazdy kategorii AM, a prawo jazdy kategorii B1 pozwalało na kierowanie wyłącznie trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nie przekraczającej 550 kg, z wyjątkiem motocykla. Obowiązująca wtedy karta motorowerowa uprawniała wyłącznie do kierowania motorowerami. Nie istniał jeszcze jednoznaczny podział na czterokołowce i czterokołowce lekkie.

Zatem do kierowania wszystkimi pojazdami podlegającymi dzisiejszej definicji czterokołowca lub czterokołowca lekkiego, do 18 stycznia 2013 r.  wymagane było co najmniej prawo jazdy kategorii B1.

Ze względu na poszerzający się zakres pojazdów dostępnych na rynku europejskim i na konieczność ujednolicenia obowiązujących w wielu krajach Unii Europejskiej przepisów, w tym w szczególności dotyczących kierowania małymi pojazdami wprowadzono w 2006 r. nową dyrektywę w sprawie praw jazdy (2006/126/WE) w której uzupełniono podział na kategorie prawa jazdy między innymi o kategorie AM – czyli na motorowery. Dyrektywa tak podzieliła także małe pojazdy czterokołowe na „czterokołowce” i „czterokołowce lekkie”. Ujednoliciło to podejście do tych pojazdów i obowiązujących uprawnień w całej Europie. Oczywiście pozostały prawa nabyte, ale wszyscy nowi uczestnicy ruchu drogowego musieli już stosować się do nowych wymagań.

Zatem osoby mające zatrzymane lub odebrane prawo jazdy w Niemczech lub we Francji przestały już mieć możliwość poruszania się czterokołowcami.    

Wróćmy jednak do przepisów w Polsce.

Przepisy powyższej dyrektywy zostały wdrożone do prawa polskiego w dniu 19 stycznia 2013 r. ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami. Po wejściu w życie przepisów tej ustawy pojawiła się także w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym definicja czterokołowca i czterokołowca lekkiego. Od tej pory każda osoba zamierzając kierować motorowerem lub czterokołowcem lekkim musi posiadać co najmniej prawo jazdy kategorii AM. Oczywiście nie zapomniano o przepisie przejściowym zachowującym prawa nabyte. Brzmi on następująco:

Art. 133 ust. 3 – ustawy o kierujących pojazdami

„Osobę, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat, uznaje się za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wobec tej osoby nie wymaga się posiadania dokumentu stwierdzającego to uprawnienie.”

Co ważne w tym przepisie to to, że zachowane zostało prawo nabyte do kierowania wyłącznie motorowerami.

Przypomnijmy, że czterokołowce, zarówno te ciężkie jak i te lekkie, nigdy wcześniej motorowerami nie były. Były określane jako „trójkołowe lub czterokołowe pojazdy samochodowe o masie własnej nie przekraczającej 550 kg.”, a do ich prowadzenia uprawniało co najmniej prawo jazdy kategorii B1.

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że nigdy nie można było i nadal nie można kierować czterokołowcami lekkimi bez prawa jazdy na tzw. „dowód osobisty”. Przepis zachował prawa nabyte i pozwala to robić wyłącznie osobom kierującym motorowerami, które do dnia 18 stycznia 2013 r. ukończyły 18 lat.

Dlatego kupując pojazd sobie albo dziecku nie dajcie się nabrać na reklamę „samochód bez prawa jazdy”. Kierowanie takim pojazdem bez uprawnień może spowodować wiele problemów, a najmniejszym z nich będzie wysoki mandat.