Przyszłość branży pod znakiem zapytania.

Co nas czeka w najbliższej przyszłości

Od ponad roku Polski Związek Szkoleniowy przypomina resortowi Infrastruktury o konieczności rozwiązania problemu ośrodków spełniających dodatkowe wymagania w zakresie obowiązku posiadania akredytacji kuratora oświaty jako jednego z wymogów niezbędnych do uzyskania poświadczenia.

W ostatnim czasie wystosowaliśmy także apel do Ministra Infrastruktury w formie listu otwartego w którym ponownie wskazaliśmy na problemy jakie mogą czekać branżę jeżeli znikną z rynku podmioty posiadające poświadczenie spełniania dodatkowych warunków, a więc te które po pierwsze mogą prowadzić coroczne warsztaty dla instruktorów nauki jazdy, ale także, a może przede wszystkim szkolenia nowych instruktorów nauki jazdy.

Obecnie rynek szkolenia kandydatów na kierowców, podobnie jak cały rynek transportowy cierpi na braki kadr. Brakuje instruktorów podstawowych kategorii, ale jeszcze większym problemem jest brak instruktorów wyższych kategorii prawa jazdy. Można szukać różnych przyczyn braku zainteresowania tym zawodem. Od niskich wynagrodzeń (ale ostatnio rynek zaczyna sobie z tym radzić), poprzez trudność w spełnieniu wymagań dla wyższych kategorii (doświadczenie w szkoleniu w zakresie prawa jazdy kategorii B) kończąc na braku możliwości zdania w rozsądnym czasie egzaminu sprawdzającego kwalifikacje przed komisją powołaną przez Wojewodę. Oczywiście powiecie, że ten ostatni powód to nie problem, bo jak ktoś się przygotuje do egzaminu to powinien go zdać za pierwszym razem.

Niestety nie jest to takie proste. Egzamin składa się z trzech części. Z każdej trzeba uzyskać wynik pozytywny. Czasami wymaga to co najmniej 2 podejść. Tylko co zrobić jeżeli takich egzaminów w roku są 2 (dwa), a ich średnia zdawalność jest poniżej 40%.

Dlatego niektórym się odechciewa podwyższania uprawnień i pozostają przy podstawowych, a niektórzy w ogóle nie podchodzą do kursów.

Jeżeli do tego dodamy jeszcze znaczące kłopoty z możliwością ukończenia (znalezienia) kursu podstawowego dla instruktorów nauki jazdy, które wystąpią po zlikwidowaniu wielu podmiotów które stracą poświadczenie spełniania dodatkowych warunków, a więc prawo szkolenia instruktorów, to załamie nam się rynek szkoleniowy.

Brak możliwości przeprowadzania obowiązkowych, corocznych warsztatów (lub bardzo ograniczona możliwość ich przeprowadzania) oraz brak możliwości uzyskania nowych uprawnień instruktorów i uzyskiwania kolejnych nie dość, że spowoduje brak dopływu nowych kadr to jeszcze doprowadzi do wykruszenia się z zawodu tych, którzy jeszcze w nim pracują (brak możliwości zrobienia warsztatów = skreślenie z ewidencji instruktorów).   

Oczywiście można powiedzieć, że na rynku pozostanie te kilka podmiotów posiadających aktualną akredytację kuratora oświaty, a więc tych które utrzymają poświadczenie spełniania dodatkowych wymagań i będą mogły prowadzić zarówno kursy dla kandydatów na instruktorów jak i warsztaty doskonalenia zawodowego. Warto jednak zauważyć, że podmiotów tych będzie kilka w kraju, a dotarcie do nich w zasadniczym stopniu utrudni lub uniemożliwi odbycie kursu podstawowego lub warsztatów doskonalenia zawodowego.

Zatem zróbmy wszystko aby tego uniknąć.

Aktualny stan prawny – ustawa o kierujących

Zgodnie z przepisami art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami kurs dla kandydatów na instruktorów może prowadzić ośrodek szkolenia kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań – odpowiednio do zakresu posiadanego poświadczenia;

Zgodnie z przepisami art. 35 ust. 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami:

• ośrodek szkolenia kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań – odpowiednio do zakresu posiadanego poświadczenia;
• jednostka wojskowa – w zakresie szkolenia instruktorów na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
• jednostka organizacyjna służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych – w zakresie szkolenia osób na potrzeby tych służb

posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i D lub podmiot wykonujący przewozy tramwajem – w zakresie szkolenia instruktorów osób ubiegających się o uprawnienie do kierowania tramwajem, lub wojewódzki ośrodek ruchu drogowego spełniający wymagania, o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt 3-5 (w tym akredytację) ustawy o kierujących, w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i D organizuje warsztaty doskonalenia zawodowego dla instruktorów nauki jazdy.

Zgodnie z przepisem art. 37 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy Instruktor jest obowiązany corocznie uczestniczyć w warsztatach doskonalenia zawodowego i do dnia 7 stycznia każdego roku przedkładać staroście zaświadczenie potwierdzające uczestnictwo w roku ubiegłym w tych warsztatach.

No i na koniec sankcja wynikająca z art. 46 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wskazująca bezpośrednio, że starosta skreśla (obowiązkowo) instruktora z ewidencji instruktorów między innymi w przypadku nieprzedłożenia do dnia 7 stycznia każdego roku zaświadczenia potwierdzającego uczestnictwo w roku ubiegłym w warsztatach doskonalenia zawodowego.

Aktualny stan prawny – prawo oświatowe

Zgodnie z art. 103 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018. poz.2245, ze.zm.) akredytacje kuratora oświaty przyznane przed dniem 1 września 2019 r. utraciły moc z dniem 1 stycznia 2021 r., natomiast akredytacje kuratora oświaty przyznane przed dniem 1 września 2017 r. utraciły moc z dniem 1 września 2021 r.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2245, ze zm.):

• akredytacja kuratora oświaty przyznana przed dniem 1 września 2019 r. na podstawie art. 118 ust. 2 ustawy zmienianej w art. 1 [tj. ustawy Prawo oświatowe w brzmieniu obowiązującym przed 1.09.2019 r.], zachowuje moc do zakończenia kształcenia ustawicznego w danej formie pozaszkolnej, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2020 r.
• akredytacja przyznana przez kuratora oświaty przed dniem 1 września 2017 r. na podstawie art. 68b ust. 2 ustawy zmienianej w art. 2 [tj. ustawy o systemie oświaty], w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2017 r., zachowuje moc do dnia zakończenia kształcenia ustawicznego w danej formie pozaszkolnej, jednak nie dłużej niż do dnia 31 sierpnia 2021 r.

W przypadku ośrodków szkolenia kierowców oraz wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego w sprawie spełnienia warunków, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami z dniem 4 listopada 2021 r. (z mocą od 1 września 2021 r.) wszedł w życie art. 33 ustawy z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1997 ze zm.) w brzmieniu: 

“Przedsiębiorcę posiadającego w dniu 31 sierpnia 2021 r. poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i D, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, oraz wojewódzki ośrodek ruchu drogowego, posiadających w dniu 31 sierpnia 2021 r. akredytację kuratora oświaty, o której mowa w art. 118 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, uznaje się za spełniających warunek, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 4, do dnia 31 sierpnia 2024 r.”

Oznacza to, że wszystkie podmioty posiadające poświadczenie spełniania dodatkowych wymagań, które nie mają nowej akredytacji stracą swoje uprawnienia z dniem 31 sierpnia 2024 r. Jednak warto wiedzieć, że obecnie uzyskanie akredytacji to nie taka prosta sprawa jak kiedyś. Najpierw trzeba założyć placówkę oświatową i tu zaczynają się schody.

Konieczne zmiany

Co trzeba zmienić, żeby do takiej sytuacji nie dopuścić. Przede wszystkim trzeba zastanowić się, czy akredytacja kuratora oświaty jest nam potrzebna w systemie kształcenia i dokształcenia instruktorów nauki jazdy. W założeniu akredytacja miała nam zagwarantować wysoki poziom kadry szkoleniowej, szczególnie w zakresach metodycznych i pedagogicznych, a także dodatkowy nadzór merytoryczny nad sposobem i jakością przekazywania wiedzy i umiejętności. Niestety jak to zazwyczaj bywa, co innego założenia, co innego rzeczywistość. Z kilkunastu lat doświadczenia w działaniu tego przepisu, nigdy nie zdarzyło się, aby którykolwiek kurator wniósł jakąś wartość dodaną do prowadzonych szkoleń instruktorskich. Zatem wymaganie posiadania akredytacji stało się wyłącznie wymaganiem posiadania „papieru” bez dodatkowych benefitów. A w obecnym stanie prawnym, szybkim krokiem przyczyni się do kryzysu w branży szkoleniowej.

Dlatego też jedynym i rozsądnym rozwiązaniem jest likwidacja obowiązku uzyskania akredytacji kuratora oświaty przez podmioty prowadzące szkolenia instruktorów i to jak najszybciej. Możliwe wydaje się także przesunięcie terminu określonego w przepisach przejściowych.

Niestety do 31 sierpnia 2024 r. nie będzie to możliwe, bo zarówno w jednym jak i w drugim przypadku wymagana jest zmiana ustawowa, a Sejm planuje swoje kolejne posiedzenia dopiero na 11 września 2024 r.

Zatem czeka nas okres problemów z ukończeniem warsztatów doskonalenia zawodowego, a także problemy z koniecznością uzyskania wpisu jako placówka niepubliczna do ewidencji placówek niepublicznych co jest czasochłonne i kosztowne.   

Prace resortu – informacja

W odpowiedzi na przekazany list otwarty Minister Infrastruktury w zakresie wymagania dotyczącego akredytacji przedstawił jedynie lakoniczną odpowiedź:

„Natomiast, w zakresie utrzymania w mocy wygasających akredytacji kuratora oświaty wydanych ośrodkom szkolenia kierowców spełniającym dodatkowe wymagania uprzejmie wskazuję, że Departament Transportu Drogowego podejmuje działania mające na celu uwzględnienie Państwa postulatu.”

Niestety nie dowiedzieliśmy się jaki to są działania, jaki jest ich horyzont czasowy i jaki tak naprawdę będzie kierunek działania.

Jeżeli będzie to likwidacja obowiązku i nastąpi ona do końca roku to nie ma co walczyć o nowe akredytacje czy uzyskanie statusu „placówki niepublicznej”.

Jeżeli jednak MI skłoni się w kierunku przedłużenia okresu przejściowego to wszyscy zainteresowani w zasadzie jak najszybciej powinni rozpocząć procedurę uzyskania wpisów, a następnie akredytacji. (tylko po co?)

Bez pilnych i intensywnych działań już w przyszłym roku nie będzie miał kto szkolić kandydatów na kierowców. Brak instruktorów może doprowadzić do konieczności zawieszenia prowadzonych szkoleń w wielu OSK już z dniem 7 stycznia 2025 r.  

Pogłębi to też zapaść w branży transportowej (brak kierowców) i znacznie podwyższy koszty jej działania (ci kierowcy co pozostaną będą żądać wyższych wynagrodzeń).

Czekamy więc z coraz większym niepokojem na działania Ministerstwa Infrastruktury.