Czy instruktor nauki jazdy może prowadzić działalność gospodarczą?
Odpowiedź jest oczywista. Każdy obywatel ma prawo prowadzić działalność gospodarczą. Warunkiem jednak jest prowadzenie tej działalności zgodnie z przepisami.
Podstawy
Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność gospodarczą jest ustawa z dnia 6 marca
2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.).
W przypadku działalności polegającej na szkoleniu kandydatów na kierowców lub kierowców jest to także ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2023 r. poz. 622 późn. zm.).
Analiza
Analizę tych aktów prawnych należy rozpocząć przede wszystkim od sprawdzenia jaki rodzaj działalności gospodarczej został podczas rejestracji działalności wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej (CEiDG) lub do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). W przypadku pojedynczych instruktorów nauki jazdy jest to zwykle CEiDG. Rodzaj działalności określany jest na podstawie kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). W przypadku szkolenia kandydatów na kierowców jest to zazwyczaj:
85.53.Z Pozaszkolne formy edukacji z zakresu nauki jazdy i pilotażu,
Taki kod będzie miała każda osoba prowadząca działalność gospodarczą w zakres której będzie wchodziła nauka jazdy. Nieważne, czy będzie to pojedynczy instruktor nauki jazdy nie prowadzący ośrodka szkolenia kierowców, czy przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia kierowców. Obaj zakładając i zamierzając prowadzić swoją działalność gospodarczą musieli wybrać i wybrali działalność określoną w kodzie 85.53.Z.
Zatem wróćmy do analizy przepisów podstawowych.
Ustawa z dni 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami:
Art. 23 ust. 1
1. Szkolenie osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub uprawnienia do kierowania tramwajem odbywa się w formie:
1) kursu;
2) zajęć szkolnych – w zakresie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi.
Oznacza to, że każde szkolenie osoby ubiegającej się o uprawnienia do kierowania pojazdami musi odbywać się w formie kursu lub zajęć szkolnych. Nie może być prowadzone poza tymi formami.
Art. 26 ust. 1
Szkolenie osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem lub pojazdem silnikowym w formie kursu, z zastrzeżeniem ust. 3, jest prowadzone przez:
1) ośrodek szkolenia kierowców – jednostkę organizacyjną przedsiębiorcy wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców;
2) jednostkę wojskową – w zakresie szkolenia żołnierzy na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
3) jednostkę organizacyjną służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych lub nadzorowanych przez tego ministra – w zakresie szkolenia osób na potrzeby tych służb oraz strażaków ratowników ochotniczej straży pożarnej, na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. poz. 2490 oraz z 2022 r. poz. 1301 i 1964).
I oczywiście
ust. 3. Szkolenie osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi w formie zajęć szkolnych jest prowadzone dla uczniów (słuchaczy) przez szkołę, jeżeli w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, jest przewidziane przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym lub szkoła realizuje to szkolenie dla uczniów (słuchaczy) w ramach dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Ten przepis wskazuje jednoznacznie, że tylko przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia kierowców (nie wliczając wojska, MSWiA i szkoły) może prowadzić szkolenie kandydata na kierowcę w formie kursu.
Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami
1. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570) i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców.
Oznacza to, że każdy przedsiębiorca prowadzący działalność polegającą na szkoleniu kandydatów na kierowców musi spełniać wymagania do prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców i być wpisanym do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców.
I tu warto przytoczyć przepisy ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców:
Art. 43
1. Jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeśli spełnia warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.
Przepis ten jednoznacznie wskazuje, że jeżeli inne przepisy wskazują, że dana działalność gospodarcza jest działalnością regulowaną to mamy prawo ją wykonywać (czyli między innymi wystawiać faktury czy rachunki) dopiero po dokonaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej (czyli po spełnieniu wymagań dla ośrodka szkolenia).
Niektórzy wskażą jeszcze, że zgodnie z przepisem art. 26 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami:
5. Zajęcia podczas szkolenia prowadzi:
1) instruktor;
A więc ma prawo wykonywania tej działalności.
Warto jednak wskazać, że nie jest to całe brzmienie tego przepisu:
5. Zajęcia podczas szkolenia prowadzą:
1) instruktor lub będący instruktorem przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia kierowców – w zakresie, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 1 i 2 – odpowiednio do posiadanych uprawnień;
Zatem będący przedsiębiorcą instruktor może prowadzić zajęcia podczas szkolenia, ale tylko jeżeli prowadzi ośrodek szkolenia kierowców.
Co to w efekcie oznacza?
Osoba, która w ramach swojej działalności gospodarczej prowadzi szkolenie kandydatów na kierowców (czyli działalność regulowaną w postaci ośrodka szkolenia kierowców) robi to legalnie dopiero wtedy kiedy jest wpisana do rejestrów przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców.
Jeżeli zatem instruktor nauki jazdy prowadzi działalność gospodarczą i w jej ramach świadczy usługi polegające na szkoleniu kandydatów na kierowców na rzecz ośrodka szkolenia kierowców i wystawia na to szkolenie faktury, a nie jest wpisany do rejestru ośrodków szkolenia kierowców to prowadzi tę działalność niezgodnie z przepisami.
Można to porównać do prowadzenia działalności wpisanej pod kodem:
46.34.A – Sprzedaż hurtowa napojów alkoholowych
Bez wymaganego zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
Jakie grożą konsekwencje?
Działalność takiego instruktora prowadzącego działalność gospodarczą podlega kontroli jak każda inna działalność polegająca na szkoleniu osób ubiegających się u uprawnienia do kierowania pojazdami. W przypadku stwierdzenia, że jest ona prowadzona bez wymaganego wpisu przedsiębiorca nie będzie mógł wpisać się do tego rejestru przez okres 3 lat oraz zgodnie z
Art. 601 § 1 Kodeksu Wykroczeń:
Kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Podsumowując.
Należy rozważyć, czy właściwie prowadzisz swoją działalność i czy twoi kontrahenci (instruktorzy prowadzący szkolenie w ramach działalności gospodarczej) na pewno mają uprawnienia do wykonywania tej działalności. Jeżeli wykonują ją bez odpowiedniego wpisu do rejestru działalności regulowanej może się okazać, że szkolenia te załapią się na rażące naruszenia prowadzonej działalności (w sposób niezgodny z wymaganymi warunkami przeprowadzania zajęć), a to skończy się zakazem prowadzenia działalności.